---

زمینه و هدف: سن بروز سرطان سینه در ایران همچون دیگر کشورهای در حال توسعه، پایین تر از کشورهای پیشرفته است و شایعترین سن مرگ ومیر ناشی از این بیماری در ایران بین ۴۹- ۴۰ سالگی است. هدف این مطالعه شناخت ارتباط رفتار ماموگرافی با عوامل دموگرافی و سازه های الگوی اعتقاد بهداشتی به منظور انجام رفتار ماموگرافی و همچنین برآورد قدرت پیش بینی کننده این مدل بود. روش بررسی: در یک مطالعه مقطعی تعداد ۵۹۳ زن ۴۰ ساله و بالاتر به صورت خوشه ای بطور تصادفی انتخاب شدند. معیارهای ورود شامل عدم ابتلا به سرطان پستان، عدم شیر دهی و بارداری بودند. اطلاعات دموگرافی، داشتن سابقه ماموگرافی و نیز داده های مربوط به سازه های الگوی اعتقاد بهداشتی (حساسیت، شدت، خودکارآمدی، انگیزه برای سلامتی، منافع، موانع) با استفاده از یک پرسشنامه بصورت خودگزارشی جمع آوری شدند. تجزیه و تحلیل داده ها با نرم افزارهای SPSS و LISREL انجام شد. یافته‌ها: خودکارآمدی بالاترین ضریب همبستگی (۶۱/۰=r ) را پس از متغیرهای حساسیت درک شده (۴۸/۰=r) و موانع درک شده (۱۷/۰-=r) با انجام ماموگرافی داشت (۰۰۱/۰P< ). داشتن مشکل در پستان، وضعیت تاهل، سابقه فامیلی سرطان پستان دارای اثرات معناداری بر انجام ماموگرافی، بودند. خود کارآمدی (ضریب رگرسیون ۸۶/۰) و حساسیت درک شده (ضریب رگرسیون ۶۵/۰) بیشترین اثر مستقیم را بر ماموگرافی داشتند ( ۰۰۱/۰ - ۰۱/۰> p). نتیجه‌گیری: قدرت بالای واریانس شرح دهنده رفتار ماموگرافی، بیانگر کارآیی کاربرد الگوی اعتقاد بهداشتی برای بررسی رفتار ماموگرافی است. میزان پایین انجام مامو گرافی ضرورت اجرای برنامه های مداخله ای با هدف افزایش رفتار ماموگرافی را نمایان میسازد. کلید واژه‌ها: سرطان پستان، الگوی اعتقاد بهداشتی، مامو گرافی، مدل معادله ساختار وصول مقاله:۱۳/۱۱/۹۲ اصلاحیه نهایی:۳۱/۳/۹۳ پذیرش:۲/۴/۹۳

---

زمینه و هدف: سرطان پستان عمده ترین علت مرگ ناشی از سرطان در زنان سراسر دنیا می باشد. تداوم افزایش مرگ از سرطان پستان در زنان ایرانی تا حدودی بعلت میزان استفاده پایین رفتار غربالگری سرطان پستان و تشخیص دیررس بیماری است هدف این مطالعه مقایسه اثر ۳ روش مداخله ای  متناسب شده برای تکرار ماموگرافی در بین زنان ترک کننده ماموگرافی در شهر سنندج با چهار چوب نظری الگوی اعتقاد بهداشتی بود.

روش بررسی: با طراحی کارآزمایی تصادفی شده، ۳۶۰ نفر از زنان بالای ۵۰ سال شهر سنندج بطور تصادفی در ۴ گروه، سه گروه مداخله: استفاده از پمفلت، مشاوره حضوری و مشاوره تلفنی  و یک گروه شاهدتقسیم گردیدند. همه گروه ها در ۴ زمان مختلف،  قبل از مداخله، هفته دوم، ماه سوم و ماه ششم بعد از مداخله با یکدیگر مقایسه شدند.داده ها با آزمونهای آنالیز واریانس با استفاده از نرم افزار SPSS تحلیل گردیدند. ۰۵/۰>Pدر این مطالعه معنی دار تلقی گردید.

یافته ها: گروه های مورد مطالعه از نظر ویژگیهای دموگرافیک(سن، تحصیلات و میزان درآمد)با ۰۵/۰>P تفاوت معنی داری با هم نداشتند. میانگین امتیازات سه گروه مداخله درحیطه های حساسیت و شدت درک شده، فواید و موانع درک شده برای ماموگرافی در ماه ششم بعد از مداخله با ۰۱/۰>P تفاوت معنادار داشتند. در مجموع بالاترین میزان تکرار مامو گرافی در گروه آموزش حضوری با نسبت ۵۰ در صد دیده شد.

نتیجه گیری : یافته های این مطالعه حمایت تجربی در زمینه استفاده از الگوی اعتقاد بهداشتی برای تکرارماموگرافی ارائه کرد.  آموزش حضوری بیشترین تاثیر را در تکرارمامو گرافی داشت.

کلید واژه‌ها: الگوی اعتقاد بهداشتی، تکرار ماموگرافی، مداخله.

وصول مقاله:۱۶/۱۱/۹۲ اصلاحیه نهایی:۱۸/۱۲/۹۳ پذیرش:۵/۲/۹۴

---

زمینه و هدف: با توجه به تاثیر بالقوه سواد سلامت در تقویت الگوی اعتقاد بهداشتی و همچنین نقش سواد سلامت در اتخاذ رفتارهای پیشگیرانه و نظر به نقش رابطین بهداشتی در انتقال پیام­های بهداشتی به جامعه، این مطالعه با هدف تعیین عوامل پیشگویی­کننده اتخاذ رفتارهای تغذیه­ای پیشگیرانه از پوکی استخوان با استفاده از الگوی اعتقاد بهداشتی تلفیقی با سواد سلامت در بین رابطین بهداشتی اجرا شد. 
مواد و روش­ها: در یک پژوهش مقطعی از نوع تحلیلی، ۲۹۰ نفر از رابطین بهداشتی فعال مراجعه­کننده به مراکز بهداشتی درمانی شهر قزوین در سال ۱۳۹۹ از طریق نمونه ­گیری چندمرحله ­ای تصادفی برای شرکت در پژوهش انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه استاندارد موجود براساس الگوی اعتقاد بهداشتی، ابزار سنجش سواد سلامت بزرگسالان ایرانی و پرسشنامه سنجش اتخاذ رفتارهای تغذیه­ ای پیشگیرانه از پوکی استخوان بود. داده­های به­ دست آمده با استفاده از نرم­افزار SPSS نسخه ۲۳ و با به ­کارگیری آمارهای توصیفی، ضریب همبستگی پیرسون و آزمون رگرسیون چندگانه، تحلیل شدند. 
یافته­ ها: میانگین و انحراف معیار نمره سواد سلامت و اتخاذ رفتارهای تغذیه­ای پیشگیرانه به ترتیب ۱۲/۵۴±۶۵/۴۷ و ۱/۴۱۷±۶/۱۰۴ بود. آزمون رگرسیون چندگانه نشان داد سازه ­های موانع درک شده (۰/۰۲۶=P ،۱۵۵/-۰=β)، خودکارآمدی (۰/۰۰۹=P ،۰/۳۱۷=β) و سواد سلامت (۰/۰۱۶= P،۰/۲۵۹=β)، پیشگویی کننده اتخاذ رفتارهای تغذیه­ ای پیشگیرانه از پوکی استخوان بودند. این متغیرها در مجموع، قادر به پیش بینی ۳۷/۸ درصد تغییرات رفتار بودند.   
نتیجه­ گیری: الگوی اعتقاد بهداشتی تلفیقی با سواد سلامت می­تواند به­ عنوان چارچوبی مناسب جهت طراحی مداخلات آموزشی به منظور ترغیب رابطین بهداشتی برای اتخاذ رفتارهای تغذیه ­ای پیشگیرانه از پوکی استخوان به ­کار برده شود.