مقدمه: پیر شدن جمعیت، افزایش تفاوت های فرهنگی- اجتماعی در جوامع، افزایش بیماریهای مزمن، کاهش منابع مالی، تغییرات برق آسای تکنولوژی، تأکید بر ارتقاء سلامت و مراقبت در منزل، افزایش به نیاز به مراقبت های بیمار محور و عملکرد مبتنی بر شواهد ، محیط های بهداشتی- درمانی را بیش از پیش پیچیده ساخته اند.در چنین محیط هایی فراهم آوردن مراقبت های ایمن و اثر بخش از بیماران که منطبق بر معیارها و استانداردها باشد، تنها با توسعه ی مهارتهای تفکر انتقادی در پرستاران امکان پذیر خواهد بود. در پرستاری تعاریف متعددی در خصوص مفهوم تفکر انتقادی وجود دارد که اغلب آنها عمومی بوده و گاه فاقد همبستگی با عملکردهای بالینی و حرفه ای پرستار می باشد.
روش بررسی:جهت دستیابی به یک تعریف عملیاتی در خصوص تفکر انتقادی در پرستاری بالینی، از استراتژی تحلیل مفهوم هشت مرحله ای "راجرز" جهت تعیین پیشایندها ، ویژگی ها و پسامدها استفاده گردید. جستجو در پایگاه های داده ای معتبر در فاصله ی سالهای 1995 تا 2014 برای دستیابی به منابع انگلیسی و فارسی منجر به آنالیز 58 مقاله، 3 پایان نامه و دو فصل از دو کتاب بر اساس مدل استقرایی" راجرز " گردید .
یافته ها: نتایج حاصل از آنالیز داده ها بیانگر آن بود که تفکر انتقادی در پرستاری بالینی دارای3 پیشایند ، 6 ویژگی شامل به کارگیری فرآیند پرستاری در برخورد با موقعیت های بالینی، عملکرد کلی نگرو جامع، به کارگیری مهارتهای هوش هیجانی در برخورد با موقعیت ها، استفاده از الگوهای مختلف جهت شناخت، عوامل زمینه ساز تفکر انتقادی و عناصر و اجزا تفکر انتقادی می باشد. دستیابی به مهارتهای تفکر انتقادی منجر به پیامدهای مثبتی نظیر مراقبت ها پرستاری بیمار محور و موثر، خلاقیت، عملکرد مبتنی بر شواهد و حرفه ای شدن در پرستاری خواهد گردید.
نتیجه گیری: یافته های این مطالعه منجر به دستیابی به یک تعریف قابل درک و شفاف در خصوص مفهوم تفکر انتقادی در پرستاری بالینی گردید. این تعریف خواهد توانست بسیاری از تفاسیر و استفاده های نادرست از این مفهوم را در حرفه ی پرستاری اصلاح نموده، و با ایجاد یک ساختارو چارچوب صحیح جهت ارائه ی عملکردهای بالینی اثر بخش ، متضمن استقرار شایستگی حرفه ای درپرستاری گردد.
کلید واژه: تفکر انتقادی، آنالیز مفهوم، پرستاری بالینی، ایران
وصول مقاله:23/8/95 اصلاحیه نهایی:4/11/95 پذیرش:18/11/95