زمینه ومقدمه: بررسی وضعیت اطرافیان بیماران مسلول ریوی در برنامه کنترل سل از اهمیت ویژه ای برخوردار است. ارزیابی فرآیند بررسی افراد در تماس و اقدامات انجام شده و ارزیابی نقایص این فرآیند میتواند در برنامه ریزی صحیح کمک کننده باشد. این مطالعه به بررسی شیوع سل نزد افراد در تماس نزدیک و خدمات انجام شده برای این افراد در برنامه مبارزه با سل شهرستان سنندج در سالهای 1391-1389 می پردازد.

روش بررسی: این مطالعه به صورت مقطعی (توصیفی -تحلیلی) انجام شد. در این مطالعه کلیه افراد در تماس نزدیک با بیماران مسلول اسمیر مثبت تحت پوشش مرکز مبارزه با سل سنندج، طبق تعریف راهنمای کشوری مبارزه با سل، در طی سالهای 1389 تا 1391 (دوره سه ساله) مورد ارزیابی قرار گرفتند. اسامی افراد در تماس با این بیماران که در پرونده ها درج شده بود، استخراج گردید. بررسی فعال با گرفتن شرح حال از همه افراد آغاز شد و سپس معاینه بالینی توسط یک پزشک نیز انجام گردید. داده ها توسط نرم افزار SPSS و با استفاده از تستهای کای دو و فیشر تحلیل گردید.

نتایج: در این مطالعه امکان بررسی 298 نفر از افراد مورد تماس وجود داشت. بر اساس پرونده ها، تعداد 248 نفر (1/83%) در بدو تشخیص بیمار مسلول، مورد ارزیابی افراد در تماس قرار گرفته بودند. همچنین بعد از اتمام درمان بیمار مسلول، فقط تعداد 111 (2/37%) نفر از اطرافیان پیگیری شده بودند. از نظر خدمات انجام شده برای افراد در تماس نزدیک، تفاوت معنی دار آماری بین دو جنس مشاهده نشد (05/0 > p). تعداد 137 نفر (3/57%) از افراد شرح حال گرفته شده تماس دایمی و 102 نفر (2/47%) از افراد تماس محدود داشتند که تفاوت معنی داری مشاهده شد (022/0=p). از افراد ارجاع شده به متخصص عفونی، 4 نفر (5/23%) تماس دایمی و 13 نفر (5/76%) تماس محدود داشتند و این تفاوت نیز معنی دار بود (012/0=p). در این بررسی یک مورد بیمار مسلول اسمیر مثبت جدید شناسایی گردید.

نتیجه گیری: بر اساس نتایج این مطالعه، یک پنجم از افراد در تماس نزدیک در بدو تشخیص بیمار مسلول ارزیابی نشده بودند و بیش از نیمی از افراد، مورد پیگیری های بعدی قرار نگرفته بودند. هرچند درصد انجام خدمات در گروه دارای تماس دایمی بیشتر بود ولی درصد زیادی از این افراد خدمات لازم از قبیل شرح حال و معاینه و سایر خدمات مورد نیاز را دریافت نکرده بودند.

کلمات کلیدی: افراد در معرض تماس، سل ریوی، ایران، اسمیر مثبت.

وصول مقاله:11/5/94 اصلاحیه نهایی:28/1/95 پذیرش:5/2/95